Το ηφαίστειο και το μέγα ερώτημα

Προκαλεί αίσθηση το ότι ακόμα και σήμερα η μεγάλη έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης παραμένει ένα γεγονός δραματικό τόσο στην έντασή του και στις συνέπειες που είχε όσο και για τη διχογνωμία μεταξύ των επιστημόνων.
Στη χθεσινή διάλεξη του διευθυντή των ανασκαφών της προϊστορικής Θήρας καθηγητή κ. Χρίστου Ντούμα -στην Αρχαιολογική Εταιρεία- με τίτλο «Η έκρηξη του ηφαιστείου κατά την Εποχή του Χαλκού και η διελκυστίνδα της χρονολόγησής της» φάνηκε καθαρά ότι η ακριβής χρονολόγηση της έκρηξης παραμένει έως σήμερα ένα αναπάντητο ερώτημα. Ο κ. Ντούμας χαρακτηρίζει την όλη συζήτηση διελκυστίνδα η οποία έχει προκύψει κυρίως ανάμεσα στον κύκλο των αρχαιολόγων και σε εκείνων των θετικών επιστημόνων. Από την ανάγκη που ένιωσε ο άνθρωπος να προσδιορίσει την παρουσία του στον κόσμο και τον ρόλο του σε αυτόν κατασκεύασε τους μύθους της δημιουργίας ενώ παράλληλα επινόησε συστήματα για τη μέτρηση του χρόνου. Επί του προκειμένου, η διχογνωμία σχετικά με τη χρονολόγηση της έκρηξης του θηραϊκού ηφαιστείου έγκειται σε εκατέρωθεν αμφισβήτηση της αντικειμενικότητας αφενός της ιστορικής (περ. 1500 π.Χ.) και αφετέρου της εργαστηριακής χρονολόγησης (περ. 1620/1600 π.Χ.). Η αμφισβήτηση έχει οδηγήσει σε αυτό το παιχνίδι της διελκυστίνδας γιατί σύμφωνα με τον κ. Ντούμα γίνεται μάταιος αγώνας να αντιπαραβληθούν υποκειμενικές απόψεις με εργαστηριακά δεδομένα, στοιχεία από τη φύση τους μη συγκρίσιμα. Ο κ. Ντούμας αναφέρθηκε στις διάφορες μεθόδους χρονολόγησης που έχουν ακολουθηθεί σχολιάζοντας όμως ότι όντας ο ίδιος μη θετικός επιστήμων στη διένεξη ανάμεσα στους αρχαιολόγους και τους θετικούς επιστήμονες προσπάθησε να παραμείνει αμερόληπτος. Παραδέχτηκε ότι μετά εξαντλητικές έρευνες οι θετικοί επιστήμονες έχουν σήμερα μια τεράστια βάση δεδομένων που δεν είναι δυνατόν να απορρίψει κανείς αβασάνιστα. Επίσης, ο κ. Ντούμας αναφέρθηκε διεξοδικά στις πρόσφατες ανασκαφές στο Ακρωτήρι της Θήρας προβάλλοντας και σχετικές διαφάνειες. Σε αυτές είδαμε θαλάμους που ανακαλύφθηκαν και που αποκαλύπτουν την ύπαρξη πρωτοκυκλαδικού νεκροταφείου. Έκανε λόγο για αδιατάρακτη συνέχεια στην κατοίκηση του Ακρωτηρίου έως και την εποχή της έκρηξης. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά το Ακρωτήρι έπαιξε αποφασιστικό ρόλο στη διακίνηση του χαλκού στη Μεσόγειο γι’ αυτό και παρουσίασε ραγδαία ανάπτυξη, η οποία βέβαια θάφτηκε βίαια κάτω από τη στάχτη της έκρηξης.

Ηλίας Μαγκλίνης, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ / 14.03.08